Ετιέν Ντολέ

Ετιέν Ντολέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Étienne Dolet (Γαλλικά)
Γέννηση	3  Αυγούστου 1509 Ορλεάνη
Θάνατος	3  Αυγούστου 1546 Παρίσι
Αιτία θανάτου	θάνατος στην πυρά
Συνθήκες θανάτου	θανατική ποινή
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα Μέσα Γαλλικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Τουλούζ Πανεπιστήμιο της Πάδοβας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	γλωσσολόγος μεταφραστής εκδότης ποιητής κλασικιστής λατινολόγος λατινιστής τυπογράφος συγγραφέας
Οικογένεια
Σύζυγος	Louise Giraud
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ετιέν Ντολέ (3 Αυγούστου 1509 - 3 Αυγούστου 1546) ηταν Γάλλος μελετητής, μεταφραστής και τυπογράφος. Ο Ντολέ ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα κατά τη διάρκεια της ζωής του. Οι επιθέσεις του κατά της Ιεράς Εξέτασης, των αρχών της Τουλούζης, μαζί με τα έργα του, οδήγησαν την Ιερά Εξέταση να παρακολουθεί στενά τις δράσεις του. Αφού φυλακίστηκε αρκετές φορές, καταδικάστηκε ως αιρετικός, στραγγαλίστηκε και κάηκε μαζί με τα βιβλία του, από τις ενέργειες της Ιεράς Εξέτασης, του Θεολογικού τμήματος της Σορβόνης και του τοπικού δικαστηρίου του Παρισιού.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Ντολέ γεννήθηκε στην Ορλεάνη στις 3 Αυγουστου 1509. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν ο παράνομος γιος του βασιλειά της γαλλίας Φραγκίσκο Α΄.

Από την Ορλεάνη, πήγε στο Παρίσι το 1521 και αφού σπούδασε σε φημισμένο δάσκαλο, πήγε το 1526 στην Πάδουα. Ο θάνατος του φίλου του, Simon de Villanova, τον οδήγησε το 1530 να αποδεκτεί τη θέση του γραμματέα του Jean de Langeac, μητροπολίτης της Λιμόζ και Γάλλου πρέσβη στη δημοκρατία της Βενετίας.

A bust of Étienne Dolet in Orléans, (Val-de-Loire, France) Mairie garden.

Έργα, Cato christianus, φυλάκισεις και θάνατος

Επιστρέφοντας στη Γαλλία, πήγε στο πανεπιστήμιο της Τουλούζης να μελετήσει νομική. Σύντομα έλαβε μέρος σε βιαίες αντιπαραθέσεις μεταξυ φοιτητών με διαφορετική εθνική καταγωγή στο πανεπιστήμιο. Ως αποτέλεσμα, φυλακίστηκε και στάλθηκε σε εξορία από το τοπικό δικαστήριο. Στη γνωστή διαμάχη για τον Κικέρωνα (σχετικά με τη χρήση της λατινικής γλώσσας από τον Κικέρωνα και αν ήταν κατάλληλος να μεταφράζει ιερά κείμενα καθώς ήταν παγανιστής) πήρε θέση κατά του Εράσμου και πολύ φιλο-Κικερωνική. To 1535, έκδοσε στη Λυών το Dialogus de imitatione Ciceroniana. Tην επόμενη χρονιά, έκδοσε το δίτομο Commentariorum linguae Latinae. Η εργασία του ήταν αφιερωμένη στον βασιλιά Φραγκίσκο Α', ο οποίος του έδωσε το προνόμιο να τυπώνει, για μια περίοδο 10 χρόνων, εργασίες στα Λαντινικά, Ελληνικά, Ιταλικά και Γαλλικά οι οποίες ήταν έργα του ιδίου ή τα επέβλεπε.

Στην προσπάθεια του να συμβιβαστεί με τους αντιπάλους του, εξέδωσε το Cato christianus (Ο Χριστιανός Κάτο). Το ανοικτό μυαλό του ήταν εμφανές από το έργο του: δημοσίευε και αρχαία και μοντέρνα, κοσμικά και ιερά κείμενα απο την Καινή Διαθήκη, από τα Λατινικά στα Γαλλικά. Λίγο πριν λήξει το προνόμιο να εκδίδει τα έργα του, οι εχθροί του καταφέραν να τον φυλακίσουν με την κατηγορία της αθεϊας.

Μετά απο φυλάκιση 15 μηνών, ο Ντολέ αφέθηκε ελεύθερος χάριν στον επίσκοπο της Tulle. Ξέφυγε από δεύτερη απόπειρα να φυλακιστεί το 1544 χάριν στην εξυπνάδα του, αλλά όταν επέστρεψε από την Ιταλία στην οποία είχε διαφύγει, ξανασυνελήφθη. Ονομάστηκε ως υποτροπιάζων άθεος από το θεολογικό τμήμα της Σορβόνης. Στις 3 Αυγούστου 1546, δηλαδή την ημέρα των 37ων γενεθλίων του, εκτελέστηκε στην πλατεία Μωμπέρ. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στον χώρο εκτέλεσης του, συνέθεσε τους στίχους, κάνοντας λογοπαίγνιο με το επώνυμό του (Dolet) και το ρήμα υποφέρω (doleo): Non dolet ipse Dolet, sed pia turba dolet (Ο ίδιος ο Ντολέ δεν υποφέρει, αλλά το ευσεβές πλήθος το κάνει).

Μνήμη

Η «δίκη του Ντολε» εκδόηκε το 1836 από τον Taillandier απο τα αρχεία του τοπικού δικαστηρίου του Παρισιού. Ένα χάλκινο άγαλμα του Ντολέ ανεγέρθηκε στην πλατεία Μωμπέρ στο Παρίσι το 1889 αλλά το αφαιρέσανε και το έλιωσαν οι Ναζί κατά τη διάρκεια της κατοχής, το 1942. Ο Ουμπέρτο Έκο, ξεκινάει το βιβλίο του «Κοιμητήριο της Πράγας» με αναφορά στον Ντολέ.

Δείτε επίσης

• Κέλσος
• Πορφύριος
• Ιμπν αλ-Ραουαντί
• Καζίμιες Ουιστσίνσκι
• Βαρόνος του Χόλμπαχ
• Φρανσουά Ζαν Λεφεβρ ντε λα Μπαρέ
• Κριτική στον Χριστιανισμό
• Διώξεις παγανιστών στην ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Πρότεινα το λήμμα Κάρολος Δαρβίνος,

Παραπομπές

• Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Dolet, Étienne» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 8 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 387–388 

Περαιτέρω μελέτη

• Picquier, Marcel, Etienne Dolet, 1509-1546: imprimeur humaniste, mort sur le bûcher, martyr de la libre pensée (nouv. ed., 2009)
• Weinberg, Florence Byham (2015). Dolet. Paladin Timeless Books. ISBN 978-1606191286. 
• Boulmier, Joseph, E. Dolet, sa vie, ses oeuvres, son martyre (1857)
• Christie, Richard Copley, Étienne Dolet, the Martyr of the Renaissance (2nd ed., 1889), containing a full bibliography of works published by him as author or printer;
• Didot, Ambroise Firmin, Essai sur la typographie (1852)
• Galtier, O., Étienne Dolet (Paris, 1908).
• Michel, L., Dolet: sa statue, place Maubert: ses amis, ses ennemis (1889)
• Née de la Rochelle, J.F., Vie d'Éienne Dolet (1779)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του/της Etienne Dolet στο Project Gutenberg
• Έργα της/του ή για την/τον Ετιέν Ντολέ στο Internet Archive